Όταν κοιτάς από ψηλά...

Όταν κοιτάς από ψηλά...

26 Ιουνίου 2014

4.7 Ψηφιδωτά καλλιτεχνήματα


























4.7 Ψηφιδωτά καλλιτεχνήματα
Α. Μια αρχαιοελληνική τεχνική υπηρετεί τη χριστιανική τέχνη.
Β. Τα ψηφιδωτά απαιτούν ιδιαίτερη τεχνική και πολύ κόπο.
Γ. Το αισθητικό αποτέλεσμα των ψηφιδωτών είναι εντυπωσιακό και αποδεικνύει την οικονομική και πολιτική άνθηση ενός τόπου.
Μια επίσκεψη στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας
Σήμερα η τάξη μας επισκέφθηκε το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας. Ήταν μια ευκαιρία να δούμε από κοντά, όλα εκείνα τα αντικείμενα τέχνης που χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς για τη διακόσμηση των ναών και τη λατρεία του Θεού. Μια ειδική μουσειοπαιδαγωγός μας μίλησε για τη χριστιανική τέχνη και μας ξενάγησε στο μουσείο. Περάσαμε απ’ όλες τις αίθουσες και θαυμάσαμε τις φορητές εικόνες, τις τοιχογραφίες και τα ξυλόγλυπτα αντικείμενα, τα ιερά σκεύη τα άμφια και τα χειρόγραφα.
Τα ψηφιδωτά
Στο εργαστήρι συντήρησης του μουσείου συναντήσαμε ένα συνεργείο που εργαζόταν για την αποκατάσταση μιας εικόνας, φτιαγμένης από μικρές χρωματιστές πέτρες. Η μουσειοπαιδαγωγός μας εξήγησε ότι είναι ψηφιδωτό και μας μίλησε για την ιδιαίτερη αυτή τέχνη.
Η ιστορία της τέχνης των ψηφιδωτών
«Η τέχνη και η τεχνική των ψηφιδωτών παιδιά, μας έρχεται από τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους», μας είπε. «Εκείνη την εποχή τα ψηφιδωτά δημιουργούνταν από μικρά κομμάτια μαρμάρου ή χρωματιστές πέτρες και χρησιμοποιούνταν για τη διακόσμηση των δαπέδων δημοσίων κτηρίων και ναών, αντικαθιστώντας σε πολλές περιπτώσεις την πανάκριβη μαρμάρινη επένδυση, αφού τα πολύχρωμα ψηφιδωτά προκαλούσαν μεγάλη εντύπωση και έδιναν το ίδιο αίσθημα πολυτέλειας. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε για πολλά χρόνια. Έτσι, συναντούμε ψηφιδωτές απεικονίσεις στα δάπεδα πολλών πρωτοχριστιανικών ναών. Κατά τη βυζαντινή περίοδο, η τέχνη του ψηφιδωτού εξελίσσεται και χρησιμοποιείται αντί της τοιχογραφίας, αφού αντέχει στον χρόνο και δημιουργεί εντύπωση. Οι ψηφίδες τώρα γίνονται πιο ακριβές και πολύτιμες. Ως ψηφίδα χρησιμοποιείται χρωματιστό γυαλί ή κεραμίδι, επενδυμένο με φύλλο χρυσού και ασημιού, προστατευμένο με γυαλί. Οι ψηφιδωτές παραστάσεις διακοσμούν πλέον τοίχους, οροφές και φορητές εικόνες, ενώ τα θέματά τους αντλούνται από πρόσωπα, σκηνές ή γεγονότα της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης».
Η τεχνική του ψηφιδωτού είναι δύσκολη και επίπονη διαδικασία
«Η τεχνική του ψηφιδωτού απαιτεί μεγάλη επιδεξιότητα στην προετοιμασία του, στην επιλογή των ψηφίδων, αλλά και ταχύτητα κατά την τοποθέτησή τους, αφού ο τοίχος πρέπει να παραμείνει νωπός κατά τη διάρκεια της σύνθεσης του ψηφιδωτού, ώστε να επιτυγχάνεται η σωστή εφαρμογή των ψηφίδων. Το αποτέλεσμα των ψηφιδωτών παραστάσεων είναι μοναδικό και εντυπωσιακό και αποτελεί έξοχο δείγμα εκκλησιαστικής τέχνης. Και είναι πραγματικά θαύμα, πώς, από τόσο μικρά υλικά, όπως μια πετρούλα ή ένα κομμάτι γυαλί, μπορούμε να φτιάξουμε εικόνες με τις οποίες να υμνείται και να δοξολογείται ο Θεός». Τα τελευταία λόγια της μουσειοπαιδαγωγού μας έκαναν μεγάλη εντύπωση. Γιατί τα περισσότερα παιδιά σκεφθήκαμε, ότι η αξία της τέχνης δεν βρίσκεται σε ακριβά ή περίεργα υλικά, αλλά στην ικανότητα του καλλιτέχνη να ταιριάζει τα δώρα της φύσης με τα έργα των ανθρώπων, δίνοντάς τους χρώμα και κίνηση, έκφραση και ζωντάνια!
ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
Η ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργήσει ένα όμορφο και στεγανό δάπεδο οδήγησε στην ανακάλυψη του ψηφιδωτού. Χρησιμοποίησε λοιπόν φυσικά υλικά, όπως βότσαλα από τα ποτάμια ή τις ακρογιαλιές, τοποθετώντας τα με διακοσμητική διάθεση.
(Τα μυστικά ενός μνημείου, Εκπαιδευτικό υλικό για τη Μονή Δαφνιού, Έκδοση YΠ.ΠΟ. Αθήνα 1999)
Το ψηφιδωτό στα ανώτερα τμήματα προτιμήθηκε για την ωραιότητα και φωτεινότητά του, καθώς και το παιχνίδισμα του φωτός, όταν αυτό αντανακλάται στις χρωματιστές ψηφίδες. Σε σύγκριση με την τοιχογραφία είχε μεγαλύτερη αντοχή στο χρόνο και έδινε την εντύπωση εξαιρετικής λαμπρότητας.
(Τα μυστικά ενός μνημείου, Εκπαιδευτικό υλικό για τη Μονή Δαφνιού, Έκδοση YΠ.ΠΟ. Αθήνα 1999)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου